در زمان‌های قدیم وقتی با دوربین عکس می‌گرفتید روی فیلم منتقل می‌شد. بعدش فیلم را یا خودتان یا دیگران باید با عملیات شیمیایی ظاهر و ثابت می‌کردید. به این می‌گویند پردازش پس از عکاسی! اما از وقتی که دوربین دیجیتال در صحنه ظاهر شده برای ایجاد تصویر عملیات شیمیایی لازم نیست. تصویر در خود دوربین ایجاد می‌شود و شما فقط آن را به کامپیوتر یا جای دیگر مورد نظرتان منتقل می‌کنید. ظهور و ثبوتی وجود ندارد. بیشتر دوربین‌ها عکس‌ها را در قالب بسیار معروفی به نام jpeg ذخیره و در دسترس قرار می‌دهند. همه‌ی دستگاه‌های نمایش عکس این قالب را می‌شناسند و بنابراین عکس هر دوربینی در هر کامپیوتری قابل انتقال و مشاهده است.
با این که به نظر می‌رسد این یک امتیاز و حسن برای دوربین دیجیتال باشه که عکس‌هاش همه جا در دسترس باشه اما بعد از مدتی معلوم شد که خیلی هم این‌جوری نیست. عکس‌های در قالب jpeg که از دوربین بیرون می‌آیند تمام توانایی دوربین دیجیتال درگرفتن عکس را به کار نگرفته و منتقل و جلوه‌گر نمی‌کنند. برای همین هر شرکت بزرگ دوربین سازی که سرش به تنش می ارزه و فکر می‌کنه در نکته‌ای و جنبه‌ای از رقبا سرتر و برتره و سعی می‌کند آن برتری را در تصویرهایش هم به نمایش بگذاره، برداشته و یک قالب جدید برای عکس‌های دوربین خودش درست کرده که اسم کلی آن قالب RAW یا قالب خام است.
اشتباه نکنید، RAW یک پسوند واقعی پرونده نیست. شما از دوربین پرونده‌ای با انشعاب RAW.* بیرون نمی‌آورید. RAW یک مفهومه. اما هر دوربینی که مفهوم تصویر خام را در آن به کار گرفته باشند برای آن قالب خاص خودش را درست کرده است. مثلا: نام انشعاب فایل پرونده RAW در دوربین نیکون nef است. انشعاب فایل پرونده RAW در دوربین کانون CRW و CR2 است. در دوربین هاسلبلاد انشعاب پروند فایل 3fr است و همین طور هر شرکتی برای خودش تصاویر خام با فرمت و انشعاب خاص خودش ایجاد کرده است. انواع تعداد این انشعاب‌ها بسیار گوناگونه و هر روز هم به آن‌ها انشعاب جدیدی برای دوربین تازه‌واردی افزوده میشه.
توی پرونده RAW چیه؟
توی پرونده RAW تصویر نیست بلکه آن‌چه در آن حفظ می‌شود اطلاعات و توضیحات است. بنابراین باید یک نرم‌افزار دیگری بیاد و این اطلاعات و توضیح‌ها را بگیره و از آن تصویر مورد نظر را بسازه و تشکیل بده. از این‌جا متوجه می‌شویم که فرایند ظهور و ثبوت دوباره به شکل دیگه‌ای در دوربین دیجیتال از نو ایجاد شده و به عبارت بهتر نمی‌توانید عکس را مستقیم از دوربین فرتی بیرون بکشید و چاپ کنید و یا زرتی در مانیتور ببینید و باید روی آن عملیات خاصی انجام بدهید تا بشه ازش تصویر به دست بیاد.
کار ظهور تصویر RAW اما بر خلاف دوران قبل که فقط در شرکت‌های و موسسه‌های خاص این کار انجام می‌شد، بیشتر وقت‌ها در خانه و توسط خود عکاس و در کامپیوتر انجام می‌شود. فتوشاپ و لایت‌روم و برنامه‌های دیگری در کامپیوتر می‌توانند این کار را به خوبی تمام انجام دهند. همان دوربین‌هایی که عکس در حالت RAW ایجاد می‌کنند می‌توانند همان عکس jpeg هم بگیرند. پس الان سوال این است که چرا باید خودمان را زحمت بدهیم و به جای عکس حاضر و آماده jpeg دوربین‌مان را در حالت RAW قرار داده و بعد به دردسر ایجاد تصویر در کامپیوتر بیفتیم این‌جاست که باید درباره برتری‌های عکس‌های RAW برایتان بگویم:
برتری‌های عکس RAW
۱ – تعداد رنگ‌ها در عکس‌های RAW بسیار بیشتره!
در حالی که عکس jpeg ۸ بیتی می‌تونه دست‌بالا ۱۶.۸ میلیون رنگ داشته باشه اما یک تصویر ۱۲ بیتی خام می‌تونه تا ۶۸.۷ میلیارد رنگ رو در خودش نگهداری کنه! همین تصویر RAW وقتی ۱۴ بیتی باشه می‌تونه تعداد رنگ‌هایی تا حد ۴.۴ تریلیون رنگ را در خود حفظ کنه.
۲- محدوده دینامیکی گسترده‌تر و طیف رنگ بیشتر
در عکس RAW نسبت به تصویر jpeg، محدوده دینامیکی گسترده‌تر و گستره رنگ بیشتری وجود دارد. معنیش چیه؟ معناش اینه که جزئیات و ریزه‌کاری‌های بیشتری در بخش‌های روشن‌تر و تاریک‌تر تصویر را می‌تونه حفظ کنه. یعنی مثلا شما ممکنه که در بخش تاریک یک عکس jpeg هر چقدر آن را روشن کنید، چیزهای زیادی پیدا نکنید اما اگر تاریکی‌های یک عکس RAW را روشن‌تر کنید می‌بینید که خیلی چیزهای بیشتری دیده میشه.
۳ – امکان کنترل‌ها و تنظیم‌های دقیق‌تر.
وقتی که تصویر RAW در دوربین ایجاد می‌شود تمام تنظیم‌ها و اطلاعات خاص دوربین که به آن metadata یا به فارسی ابرداده گفته میشه، در پرونده تصویر ذخیره میشه. بعدا به کمک همین اطلاعات موتور ایجاد تصویر jpeg دوربین را می‌تونید دور بزنید و آن‌ها را دستکاری و اصلاح هم بکنید تا به تصویر بسیار بهتر مورد نظر خودتان برسید.
۴ – فضای رنگ را بعد از عکس گرفتن می‌تونید تغییر بدید.
چیزهایی مثل تعادل سفید (White Balance)، فضای رنگ (Color Space) که مفاهیم آن در این مقاله قابل شرح نیستند در تصویر RAW ذخیره نمی‌شوند. پس شما می‌توانید این‌ها را بعدا به شکل جداگانه و به میل خودتان در تصویر ایجاد و دستکاری کنید که این حسن بسیار بزرگیه!
۵- عکس‌های RAW تصاویری غیرتخریبی (Lossless) هستند.
این عکس‌ها بر خلاف عکس‌های jpeng فشرده‌سازی نمی‌شوند یا اگر فشرده‌سازی شوند از کیفیت‌شان اصلا کم نمی‌شود و به اصطلاح تلفات رنگ و وضوح در آن‌ها رخ نمی‌دهد.
۶- عکس‌های RAW ظرفیت واضح‌سازی بسیار بیشتری دارند.
در عکس RAW که از دوربین بیرون می‌آورید هیچ‌جور واضح سازی از پیش تنظیم‌شده‌ای مثل حالت jpeg رخ نمی‌دهد. عکس همان جور که هست بیرون می‌آید و بعد شما می‌توانید هر جایش را هر جور که خواستید واضح‌تر یا تارتر کنید و مطابق میل و نیاز خودتان و وضعیت عکس در این زمینه نتیجه بسیار بهتری بگیرید.
۷ – از عکس‌های RAW میشه که ترکیب‌های جدید ایجاد کرد.
یعنی میشه که عکس‌ها را مثلا با هم ادغام کرد یا تصویرهای HDR یا پانوراما ایجاد کرد و آن را در قالب یک تصویر RAW دیگر ذخیره کرد. این امکان برای عکاس‌های طبیعت و منظره و مد و عکاس‌های صنعتی نعمتی است که نظیر نداره.
۸ – مالکیت و اصالت تصویر در تصویر RAW قابل اثباته!
این روزها که هر کسی می‌تونه بر‌داره و هر تصویر jpeg روی با فتوشاپ دستکاری کنه و به عنوان مهارت عکاسی خودش به خلق‌الله بندازه شناخت عکاس خوب و بد برای خریدار تصویر اهمیت زیادی داره! عکس RAW درست مثل یک نگاتیو عکاسی دوران قبله و اگر خواستید عکستان را به کسی بفروشید و آن را به صورت عکس RAW به او دادید، هیچ‌کس نمی‌تونه دلیل بیاره که شما تصویر را در فتوشاپ دستکاری کرده‌اید. بنابراین با خیال راحت‌تری می‌تونه پول عکس را بده خدمتتون!
درباره جنبه‌های دیگه‌‌ی این مفاهیم و تکمیل این مبحث در آینده نزدیک باز هم خواهم نوشت.